success story पालघर (Palghar) जिल्ह्यातील डहाणू (Dahanu) तालुक्यात कोसबाडच्या (Kosbad) मातीत एका तरुण शेतकऱ्याने कमाल करून दाखवली आहे. डॉ. सुमित ढाक (Dr. Sumit Dhak) यांनी जिद्द, मेहनत आणि नव्या युगातील शेती (Modern Farming) तंत्रज्ञानाचा वापर करत जोरदार वाऱ्याच्या तडाख्यानंतरही कलिंगडाच्या (Watermelon) शेतीत यशस्वी झेंडा फडकवला आहे.
गेल्या महिन्यात आलेल्या वादळी वाऱ्याने पालघरमधील अनेक शेतकऱ्यांचे होत्याचे नव्हते केले. वारा, पाऊस आणि विजांच्या गडगडाटाने आंबा, काजू, जाम, लिचीसारख्या फळबागांना मोठा फटका बसला. पण याच संकटाच्या काळात डॉ. ढाक यांनी आपली कलिंगडाची शेती वाचवून दाखवली, इतकेच नाही तर त्यातून चांगला नफाही मिळवला. त्यांनी दाखवून दिले की, पारंपरिक (Traditional) शेती सोडून आधुनिक (Modern) पद्धतीचा अवलंब केल्यास शेतीतही चांगले पैसे कमवता येतात.
डहाणू तालुक्यातील पोशेरा (Poshera) ग्रामपंचायतीमधील पळसपाडा (Palaspada) येथे सुमित यांची जवळपास १९ एकर जमीन आहे. इथे त्यांनी कलिंगड लावण्यासाठी जमिनीची (Soil) आणि पाण्याची (Water) तपासणी केली. त्यानंतर शेतीत मल्चिंग (Mulching), म्हणजे मातीला प्लास्टिकने झाकण्याची पद्धत वापरली. पाण्याची बचत व्हावी म्हणून ठिबक सिंचन (Drip Irrigation) आणि स्वतःची वीज तयार करण्यासाठी सौर ऊर्जेचा (Solar Energy) वापर केला. या सगळ्या आधुनिक गोष्टींमुळे त्यांची शेती पर्यावरणाला मदत करणारी (Eco-friendly) तर आहेच, पण कमी खर्चात जास्त उत्पादन देणारी ठरली आहे. वादळी वाऱ्याने इतर शेतकऱ्यांचे नुकसान केले, पण सुमितच्या योग्य नियोजनामुळे त्याचे पीक सुरक्षित राहिले.
यावर्षी मार्चमध्ये त्यांनी ४ हजार कलिंगडाची रोपे लावली होती. पहिल्या तोडणीतच त्यांना चांगले उत्पादन मिळाले आणि अजूनही तेवढेच उत्पादन मिळण्याची शक्यता आहे. ३० मे रोजी त्यांनी तब्बल ७ टन कलिंगड तोडले! गेल्या वर्षीसुद्धा त्यांनी बाजारात काय भाव आहे याची जास्त काळजी न करता, आपल्या कलिंगडाची गुणवत्ता (Quality) चांगली ठेवली. त्यामुळे बाजारात त्यांच्या कलिंगडाला चांगला भाव मिळाला आणि त्यांना चांगला नफा झाला. यामुळे बाजारात त्यांची एक वेगळी ओळख निर्माण झाली आहे.
विशेष म्हणजे डॉ. सुमित हे फक्त शेतकरी नाहीत, तर ते इंजिनियरिंगमध्येही (Engineering) हुशार आहेत. त्यांनी माती आणि पाणी व्यवस्थापनात (Soil and Water Conservation) डॉक्टरेटची पदवी मिळवली आहे. त्यांच्या कामाची दखल घेऊन त्यांना अनेक पुरस्कारही मिळाले आहेत, ज्यात ‘इन्स्पायर अवॉर्ड’ (Inspire Award), ‘जेआरएफ अवॉर्ड’ (JRF Award) आणि ‘आदिवासी समाजरत्न पुरस्कारा’चा (Adivasi Samajratna Puraskar) समावेश आहे. सुमितसारख्या शिकलेल्या आणि नवीन विचारसरणीच्या (Progressive Thinking) तरुणांनी शेतीत यशस्वी होऊन इतर तरुण शेतकऱ्यांसाठी एक आदर्श निर्माण केला आहे.
आधुनिक तंत्रज्ञानाचा (Modern Technology) वापर करून सुमितने शेतीतल्या अनेक अडचणींवर मात केली आहे. जमिनीची सुपीकता (Fertility) जपण्यासाठी योग्य उपाययोजना केली, तसेच पाणी आणि खतांचा (Fertilizers) कार्यक्षम वापर केला. पर्यावरणाला कोणताही धोका न पोहोचवता त्यांनी सौर ऊर्जेचा वापर केला, ज्यामुळे वीज बिलामध्ये बचत झाली आणि पाण्याचीही बचत झाली. मल्चिंगमुळे जमिनीतील ओलावा टिकून राहिला, ज्यामुळे पिकांना पाण्याची कमतरता जाणवली नाही.
हवामानातील बदल (Climate Change) आणि अनिश्चितता (Uncertainty) शेतकऱ्यांसाठी मोठी समस्या आहे. वादळी वाऱ्याच्या धोक्यावरही सुमितने योग्य उपाय शोधले. आधुनिक तंत्रज्ञान आणि शास्त्रीय (Scientific) पद्धतीने व्यवस्थापन केल्यामुळे त्यांचे नुकसान टळले. त्यामुळे त्यांचा शेती व्यवसाय फक्त टिकलाच नाही, तर त्यांना चांगला फायदाही झाला. त्यांच्या या यशामुळे पालघरमधील इतर शेतकऱ्यांनाही आता आधुनिक शेतीकडे वळण्याची प्रेरणा मिळाली आहे.
शेतकरी मित्रांनो, डॉ. सुमित ढाक यांच्या यशोगाथेमधून आपण शिकण्यासारखे खूप काही आहे. नैसर्गिक संकटे कितीही मोठी असली तरी, जर आपण आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर केला, योग्य नियोजन केले आणि मेहनत घेतली, तर नक्कीच यश मिळू शकते. चला तर मग, नव्या विचारांनी आणि तंत्रज्ञानाच्या मदतीने शेतीत प्रगती करूया!
