Silk Farming : पारंपरिक शेतीत होणारे नुकसान आणि अनिश्चितता टाळून, वर्धा जिल्ह्यातील पिपरी येथील प्रतीक झोडे या तरुण शेतकऱ्याने रेशीम उद्योगात पदार्पण केले आणि अवघ्या दोन महिन्यांत 84 हजार रुपयांचे घवघवीत उत्पन्न मिळवले आहे. केवळ एका एकर क्षेत्रावर तुती लागवड करून, प्रतीक यांनी हे यश संपादन केले आहे, जे इतर शेतकऱ्यांसाठी प्रेरणादायी ठरत आहे. Silk Farming
पारंपरिक शेतीतील अडचणींवर मात
प्रतीक झोडे हे वर्धा तालुक्यातील पिपरी येथील रहिवासी असून, त्यांनी कृषी पदवी प्राप्त केली आहे. आतापर्यंत ते आपल्या आईवडिलांसोबत कपाशी (पराटी), सोयाबीन आणि काही प्रमाणात भाजीपाला यांसारखी पारंपरिक पिके घेत होते. मात्र, निसर्गाच्या लहरीपणामुळे, वाढलेल्या उत्पादन खर्चामुळे आणि बाजारभावातील चढ-उतारामुळे त्यांना शेतीतून अपेक्षित नफा मिळत नव्हता. यामुळे त्यांची आर्थिक परिस्थिती चिंताजनक होती. यावर मात करण्यासाठी प्रतीक यांनी काहीतरी नवीन आणि फायदेशीर करण्याचा निर्धार केला. Silk Farming
रेशीम उद्योगाकडे वळण्याचे धाडस
पारंपरिक शेतीतील अडचणींवर उपाय शोधत असताना, प्रतीक यांना झाडगाव येथील रेशीम उद्योगात यशस्वी झालेले शेतकरी विशाल भागडे यांची माहिती मिळाली. विशाल भागडे हे गेल्या 20 वर्षांपासून रेशीम शेतीत असून, त्यांनी यातून चांगले उत्पन्न कमावले आहे. प्रतीक यांनी विशाल भागडे यांच्याकडून रेशीम शेतीबद्दल सखोल माहिती घेतली. प्रत्यक्ष कामाचे स्वरूप पाहून आणि रेशीम किड्यांचे संगोपन कसे करायचे याचे प्रशिक्षण घेऊन, प्रतीक यांनी रेशीम शेती करण्याचा निर्णय घेतला.
हा निर्णय त्यांच्यासाठी एक मोठा बदल होता, कारण यात पारंपारिक पिकांवरील अवलंबित्व कमी होऊन एका नवीन, अधिक स्थिर उत्पन्नाच्या स्रोताकडे वळण्याची संधी होती. Silk Farming
कृषी विभागाचे मार्गदर्शन आणि ‘जुगाड’ पद्धतीचा वापर
रेशीम शेती करण्याचा निश्चय केल्यानंतर, प्रतीक झोडे यांनी रेशीम कार्यालयाशी संपर्क साधला. वरिष्ठ तांत्रिक सहायक समूहप्रमुख रजनी बनसोड यांनी प्रतीक यांना रेशीम उद्योगाची सविस्तर माहिती दिली. तुती बेणे कसे उपलब्ध करावे, त्याची काळजी कशी घ्यावी, आणि इतर आवश्यक बाबींवर त्यांना योग्य मार्गदर्शन मिळाले. या मार्गदर्शनामुळे प्रतीक यांना रेशीम शेतीसाठी आवश्यक सर्व तयारी करण्यास मदत झाली.
ऑगस्ट महिन्यात प्रतीक यांनी एका एकर क्षेत्रावर तुतीची लागवड केली. विशेष म्हणजे, त्यांनी सुरुवातीला कमी खर्चिक ‘जुगाड’ पद्धतीने एक कच्चा शेड बांधला. यामुळे त्यांचा सुरुवातीचा खर्च कमी झाला आणि त्यांना कमी गुंतवणुकीत हा व्यवसाय सुरू करता आला.Silk Farming
दोन महिन्यांत 84 हजार रुपयांचे विक्रमी उत्पन्न
प्रतीक यांच्या मेहनतीला मार्च महिन्यात फळ मिळाले. रेशीम विकास अधिकारी विलास शिंदे आणि रजनी बनसोड यांच्या मार्गदर्शनाखाली त्यांनी 100 अंडीपुंजांची पहिली बॅच घेतली. या पहिल्या बॅचमधून त्यांना 64 किलो रेशीम कोषांचे उत्पादन मिळाले, ज्यातून त्यांना 30 हजार रुपयांचा निव्वळ नफा झाला.
पहिल्या बॅचमधील यशानंतर, प्रतीक यांनी लगेचच दुसऱ्या बॅचमध्ये 120 अंडीपुंजांचा समावेश केला. या दुसऱ्या बॅचमधून त्यांना 103 किलो रेशीम कोषांचे उत्पादन मिळाले, ज्यातून 54 हजार रुपयांचा नफा कमावला. अशा प्रकारे, अवघ्या दोन महिन्यांत प्रतीक यांना एकूण 84 हजार रुपयांचे उत्पन्न मिळाले. हे उत्पन्न पारंपरिक शेतीच्या तुलनेत खूपच जास्त आहे आणि त्यांच्या आर्थिक परिस्थितीत यामुळे मोठा सकारात्मक बदल झाला आहे.
महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी प्रेरणा
प्रतीक झोडे यांची ही यशोगाथा महाराष्ट्रातील अनेक शेतकऱ्यांसाठी एक मोठी प्रेरणा आहे. पारंपरिक शेतीतील जोखमी कमी करून, आधुनिक आणि कमी गुंतवणुकीच्या रेशीम उद्योगासारख्या व्यवसायांकडे वळल्यास चांगला आर्थिक फायदा मिळू शकतो हे त्यांनी सिद्ध केले आहे. रेशीम उद्योग हा कमी गुंतवणुकीत चांगला आर्थिक फायदा देणारा व्यवसाय असल्याने, जास्तीत जास्त शेतकऱ्यांनी याचा फायदा घ्यावा असे आवाहन कृषी तज्ज्ञ करत आहेत.
यासोबतच, शासन आणि स्वयंसेवी संस्थांनीही अशा उद्योगांना तांत्रिक आणि आर्थिक मदत पुरवून शेतकऱ्यांना स्वावलंबी बनवण्यासाठी प्रोत्साहन देणे आवश्यक आहे. प्रतीक झोडे यांच्यासारख्या शेतकऱ्यांच्या यशातून इतर शेतकऱ्यांनाही नवे प्रयोग करण्यास आणि आर्थिकदृष्ट्या सक्षम होण्यास नक्कीच मदत मिळेल. Silk Farming
